Gitanes

Όπως τα Gauloises, τα «γαλατικά» τσιγάρα, έτσι και τα Gitanes, τα «τσιγγάνικα», ανήκουν στα πιο αγαπημένα τμήματα της συλλογής μου. 

Από όλα τα τσιγάρα που είναι ευρέως διαδεδομένα στον Δυτικό κόσμο -τον κόσμο μας-, θεωρώ ότι το Ζιτάν έχει το ωραιότερο πακέτο. Μαζί με το Κάμελ. Τα δυο τους εκ πρώτης όψεως δε μοιάζουν ιδιαίτερα μεταξύ τους, αλλά στην πραγματικότητα έχουν πολλά κοινά σημεία: Αφενός και τα δύο έχουν μία παραστατική και όχι αφαιρετική εικόνα, δηλαδή απεικονίζουν κάτι συγκεκριμένο, όχι σχήματα και χρώματα. Ακόμη και προπολεμικά αυτό ήταν σχετικά σπάνιο -σήμερα πολύ περισσότερο. Αφετέρου και στα δύο κυριαρχεί το στοιχείο του εξωτισμού, του οριενταλισμού, του ονείρου: στο ένα εικόνες από την Γκίζα, την αρχαία αιγυπτιακή νεκρόπολη των Φαραώ και άμεσα αναγνωρίσιμο σύμβολο της Αιγύπτου -άρα της Ανατολής, του μακρινού, της φυγής. Στο άλλο, που μας ενδιαφέρει εδώ, η τσιγγάνα χορεύτρια με το λυγερό κορμί, το λουλούδι καρφωμένο στα μαλλιά, το ντέφι στο χέρι και το φόρεμα με τους φραμπαλάδες, μισοεξαϋλωμένη μες στους καπνούς του τσιγάρου. Οι Τσιγγάνοι περιβάλλονται από μια ρομαντική εικόνα ελευθερίας, αντισυμβατικότητας, εξωτισμού, ειδικά οι γυναίκες τους δε και ερωτισμού, αλλά δε ζουν κάπου μακριά στην Ανατολή, είναι μικρές σφήνες Ανατολής μέσα στις δικές μας κοινωνίες. Το πέπλο της εξιδανικευμένης αυτής μυθοποίησής τους αποτυπώνεται στην εικόνα του Ζιτάν από το πέπλο του καπνού.

Οι παραλλαγές των τσιγάρων Ζιτάν αντιστοιχούν αρκετά πιστά σ' εκείνες των Γκολουάζ. Υπάρχουν τα καθαυτού Ζιτάν, με σκούρα καπνά -Καποράλ και, στην Ελβετία, Μέριλαντ-, και υπάρχουν και τα Μπλοντ, με ξανθά καπνά. Τα σκούρα είναι τα παραδοσιακά γαλλικά καπνά εκείνου του ιδιαίτερου ανατολικού τύπου. Τα ξανθά είναι συμβατικό χαρμάνι αμερικάνικου τύπου (ή κάτι παραπλήσιο -μην πω καμιά ανακρίβεια). Τα σκούρα, εφόσον είναι κανονικά -όχι ελαφρά- με ή χωρίς φίλτρο, είναι σε μέγεθος κοντού άφιλτρου τσιγάρου. Όλα τα υπόλοιπα, είτε σκούρα λάιτς είτε ξανθά, είναι κινγκ σάιζ. Στη Γαλλία κυριαρχεί το συρταρωτό πακέτο, ενώ σε ξένες αγορές ορισμένες παραλλαγές βγαίνουν σε κλασικό σκληρό πακέτο, μόνο όμως στα ξανθά: το σκούρο Ζιτάν εμφανίζεται πάντοτε στην ιδιαίτερη δική του συσκευασία, αυτήν που κουβαλάει όλο το σχετικό μύθο.

Στριφτά Ζιτάν δεν υπάρχουν, όπως τα Γκολουάζ. Εδώ μια ιδιαιτερότητα είναι τα Ζιτάν Μαΐς, στριμμένα σε κίτρινο καλαμποκόχαρτο που προσθέτει μια ιδιαίτερη δική του νότα (που όντως θυμίζει καλαμπόκι) στο συνολικό άρωμα. Τα Ζιτάν Μαΐς, με φίλτρο και χωρίς φίλτρο, με καπνά Καποράλ και Μέριλαντ, είχαν την ιδιαιτερότητα ότι έσβηναν αν για λίγη ώρα δεν τράβαγες. Βέβαια σήμερα όλα τα τσιγάρα το κάνουν αυτό με τα χαρτάκια πυρασφαλείας. Η στερεοτυπική εικόνα του Γάλλου, εκτός από τον μπερέ και την μπαγκέτα (φραντζόλα) στη μασχάλη, περιλαμβάνει κι ένα κίτρινο σβησμένο τσιγάρο αινωίως κολλημένο στα χείλη, εκτός βέβαια αν καπνίζει πίπα.

Α. ΤΑ ΣΚΟΥΡΑ GITANES

Gitanes, μικρό άφιλτρο, συρταρωτό πακέτο.
Εμπρός και πίσω όψη.

Πίσσα 15 - νικοτίνη 1,5.

Το ίδιο τσιγάρο,
λίγο μεταγενέστερο πακέτο.

Το ίδιο, από Γαλλία.

Το γαλλικό πακέτο του άφιλτρου είναι λίγο πιο μικρό σε πλάτος από το ελληνικό και από όλα τα υπόλοιπα (με φίλτρο κλπ. παραλλαγές).

Πίσσα 14,7 - νικοτίνη 1,31 (με ακρίβεια δεύτερου δεκαδικού παρακαλώ!). Δηλαδή πρακτικά το ίδιο όπως στην Ελλάδα. Άλλωστε η SEITA τα έφτιαχνε, δεν εισήγαμε κάτι διαφορετικό από αυτό που έβρισκες και στη Γαλλία. Απλώς θα αλλάζει μάλλον ο τρόπος μέτρησης.

Gitanes φίλτρο, συρταρωτό πακέτο σε μέγεθος άφιλτρου, από Ελλάδα.

Το ίδιο τσιγάρο, λίγο μεταγενέστερο πακέτο.
Εμπρός και πίσω όψη.

Αντίθετα απ' ό,τι θα περίμενε κανείς, οι περιεκτικότητες αυτού του τσιγάρου είναι πίσσα 12 και νικοτίνη 1, δηλαδή ίσες ή και μικρότερες από του μέσου τσιγάρου εκείνη την εποχή. Από τη γεύση θα φανταζόταν κανείς κάτι σε επίπεδο τουλάχιστον 18 και 1,5.

Το ίδιο, από Γαλλία.

Πίσσα 12,2 - νικοτίνη 0,95. Και πάλι πρακτικά το ίδιο όπως στην Ελλάδα.

Δεδομένου ότι όλο το ζήτημα του να διακρίνει κανείς το είδος του τσιγάρου από την εμφάνιση του πακέτου παίζεται στην αναλογία λευκού - γαλάζιου και στο πόσο σκούρο είναι το γαλάζιο, στα γαλλικά πακέτα η διαβάθμιση γίνεται σε πολύ μικρότερα βήματα: εκείνοι έχουν να ξεχωρίσουν όχι μόνο το φίλτρο από το άφιλτρο αλλά και τα διάφορα ελαφρά. Σ' εμάς, που υπήρχαν μόνο φίλτρο και άφιλτρο, υπήρχε περιθώριο να κάνουν το πακέτο του φίλτρου αρκετά πιο ασπριδερό, και επομένως τα δύο πακέτα να ξεχωρίζουν σχετικώς ευκολότερα.

_______________________

Με το που περνάμε στις ελαφριές εκδοχές, προφανώς μεταγενέστερες, το μέγεθος αλλάζει σε κινγκ σάιζ, που ήταν τότε -όπως και τώρα- πιο της μόδας. Η SEITA δε θέλησε προφανώς να σοκάρει τους παραδοσιακούς τύπους που κάπνιζαν τα βαριά Ζιτάν αλλάζοντάς τους το μέγεθος, ούτε όμως και να βγάλει ένα καινούργιο τσιγάρο, σύμφωνο με την εποχή του ως προς το βάρος αλλά αναχρονιστικό ως προς το μήκος.

Gitanes Légères (λεζέρ = ελαφρά), King size συρταρωτό, από Γαλλία.

Gitanes Extra Légères, King size συρταρωτό, από Γαλλία.

Gitanes Ultra Légères, King size συρταρωτό, από Γαλλία.

_______________________

Περνάμε τώρα στα Μαΐς, τα Ζιτάν με το κίτρινο καλαμποκόχαρτο.

Gitanes Maϊs, μικρό άφιλτρο, συρταρωτό πακέτο, από Γαλλία.

Gitanes Maϊs φίλτρο, συρταρωτό πακέτο σε μέγεθος άφιλτρου,
από Γαλλία.
Εμπρός και πίσω όψη.  

Ακριβώς το ίδιο, δεύτερο πακέτο.

Να, έτσι μοιάζουν!

Αυτό δεν είναι πακέτο της συλλογής μου, είναι μια εικόνα που τσίμπησα από το ίντερνετ. Δεν υπήρχε περίπτωση να αγοράσω ένα πακέτο με 20 τέτοια τσιγάρα και να καπνίσω μόνο τα 19, φυλάγοντας το τελευταίο ως δείγμα για τη συλλογή!

Gitanes Maϊs φίλτρο με καπνά Maryland, συρταρωτό πακέτο
σε μέγεθος άφιλτρου, από Ελβετία.

Τα Μαΐς γενικά είχαν ψηλότερες περιεκτικότητες, χωρίς να είναι βαρύτερα στην αίσθηση του καπνίσματος -ποιος ξέρει πώς επηρεάζει το καλαμποκόχαρτο. Εδώ στο φίλτρο έχουμε πίσσα 14 και νικοτίνη 1.45, δηλαδή και πάλι όχι κάτι το ιλιγγιώδες. Το άφιλτρο, με 14,9 και 1,90 είναι το μόνο με πραγματικά πολύ ψηλές περιεκτικότητες, το δε Μέριλαντ, με άλλου είδους καπνά, έχει ένα ταπεινό 0,7 και 9, δηλαδή λάιτ ακόμη και με τα σημερινά δεδομένα. (Ε, σχεδόν.)

_______________________

Και τώρα τα Ζιτάν Εντερνασιονάλ, η λουξ εκδοχή, με σκούρα καπνά πολυτελείας και όχι πια Καποράλ. Όπως συμβαίνει συχνά με τα τσιγάρα που φέρουν τον τίτλο International και την αποστολή να πρεσβεύσουν τη χώρα και την εταιρεία τους στο διεθνή στίβο, ως πολυτελή φυσικά (άμα είναι για λαϊκά τσιγάρα, εκείνη την εποχή ακόμη ο κόσμος, σε μεγάλο ποσοστό, κάπνιζε τσιγάρα της δικής του χώρας), είναι σ' ένα μήκος μεγαλύτερο από Κινγκ σάιζ αλλά μικρότερο από κατοστάρι, γύρω στα εννέα κόμμα κάτι εκατοστά, που το ονομάζω «μήκος πολυτελείας». Το στυλ αυτό συνδυάζεται και με το πλακέ σκληρό πακέτο (π.χ. Ντάνχιλ, Νταβίντοφ, Ρόθμανς Ιντερνάσιοναλ), που στην περίπτωση των Ζιτάν δε χρειάστηκε, αφού το συρταρωτό έχει περίπου την ίδια εμφάνιση.

Gitanes Internationales, King size συρταρωτό, από Γαλλία.
Εμπρός και πίσω όψη.

Gitanes Internationales, μήκος πολυτελείας, συρταρωτό,
από άδηλη χώρα προελεύσεως. Εμπρός και πίσω όψη.

Το πρώτο πακέτο, που είναι κινγκ σάιζ, ήταν του γαλλικού εμπορίου. Το δεύτερο, σε μήκος πολυτελείας, με αισθητά διαφορετικό πακέτο και, δυστυχώς, τσαλαπατημένο, προοριζόταν για εξαγωγή.

Β. ΤΑ ΞΑΝΘΑ GITANES

Όπως και τα αντίστοιχα Γκολουάζ, έτσι κι αυτά τα συμβατικού τύπου τσιγάρα εμφανίστηκαν πολύ αργότερα από τα σκούρα παραδοσιακά Ζιτάν. Ήταν εξ αρχής κινγκ σάιζ, χωρίς άφιλτρη εκδοχή, και μου δίνουν την εντύπωση ότι όλα, βαριά και ελαφριά, πρέπει να βγήκαν ταυτόχρονα: η διαβάθμιση των χρωμάτων από το μαύρο προς το άσπρο προχωράει πιο λογικά και με τρόπο πιο άμεσα αντιληπτό στο μάτι απ' ό,τι στα σκούρα, που μάλλον τον σχεδιαστή τους η μόδα των λάιτς των τσάκωσε απροετοίμαστο.

Gitanes blondes, King size συρταρωτό, από Γαλλία.

Gitanes blondes Légères, King size συρταρωτό, από Γαλλία.

Το συγκεκριμένο πακέτο έχει και τσιγάρα μέσα.

Gitanes blondes  Extra  Légères, King size συρταρωτό, από Γαλλία.

Το έξτρα είναι κλειστό στη ζελατίνα του. Μπορώ εύκολα να ανασυνθέσω το σενάριο: αγοράζω τα λάιτς, καπνίζω ένα δυο, διαπιστώνω ότι δεν καπνίζονται με τίποτε. Αγοράζω και τα ακόμη ελαφρότερα έξτρα λάιτς και δεν μπαίνω καν στον κόπο να δοκιμάσω!

Οι περιεκτικότητες είναι: κανονικό 14,5 και 1,09, λάιτ 9,5 και 0,75,  έξτρα  λάιτ 4,5 και 0,5. Αν υπάρχει και ούλτρα λάιτ φαίνεται ότι δυστυχώς δεν το έχω.

Στη Γερμανία αυτά τα τσιγάρα δεν έβγαιναν σε συρταρωτό πακέτο αλλά σε κλασικό σκληρό πακέτο:

Gitanes Blondes, King size σκληρό, από Γερμανία.

Gitanes Blondes, King size σκληρό, από Γερμανία.
Εμπρός και πίσω όψη.

Δεδομένου ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη παραλλαγής, π.χ. λάιτς, πιστεύω ότι πρέπει τα δύο γερμανικά είναι από το ίδιο τσιγάρο, που απλώς κάποια στιγμή το πακέτο του άλλαξε χρώμα. Άλλωστε το μαύρο είναι φανερό ότι αντιστοιχεί στο ομώνυμο και ομοιόχρωμο γαλλικό συρταρωτό πακέτο, ενώ το μπλε δε μοιάζει με κανένα γαλλικό.

Παρατηρούμε ότι πάνω στο τσιγάρο γράφει Gitane Blonde, χωρίς το τελικό s, δηλαδή στον ενικό. Αυτό είναι γενικός κανόνας στα γαλλικά τσιγάρα: στο πακέτο γράφουν «τσιγγάνικα», «γαλατικά», «παριζιάνικα» κλπ., ενώ πάνω στο τσιγάρο επιμένουν στην κυριολεξία «τσιγγάνικο» κ.ο.κ.: αυτό είναι ένα τσιγάρο. Ceci n' est pas une pipe.